Pregnancy Symptoms in Marathi - प्रेग्नेंसीसाठी गर्भावस्थेच्या संकेतांची माहिती

गर्भधारणा 

गर्भधारणा हा कालावधी आहे ज्यामध्ये स्त्रीच्या गर्भाशयात एक नवीन जीव विकसित होतो. गर्भधारणा साधारणतः 40 आठवडे किंवा 9 महिन्यांपेक्षा थोडं जास्त असते, जी शेवटच्या मासिक पाळीपासून प्रसूतीपर्यंत मोजली जाते. गर्भधारणा होते जेव्हा शुक्राणू (sperm) अंड्याचे (egg cell) ओवूलेशन वेळी अंडाशयातून बाहेर पडल्यानंतर त्याचे फलित करतात. फलित अंडी नंतर गर्भाशयात जाते, जेथे रोपण होते. परिणामी झायगोट (zygote) तयार होतो. त्यानंतर, झायगोट ताबडतोब विभाजित होण्यास सुरवात करतो, ज्याला भ्रूण (embryo) म्हणतात.

भ्रूण गर्भाशयाच्या भिंतीला जोडतो आणि मुळासारख्या शिरा बाहेर टाकतो ज्याला विली (villi) म्हणतात. या प्रक्रियेला रोपण (implantation) म्हणतात. विली अखेरीस प्लेसेंटा (placenta) बनते, जे गर्भ विकसित होताना त्याला आहार देते आणि त्याचे संरक्षण करते, त्याला ऑक्सिजन आणि पोषण पुरवते आणि कचरा बाहेर टाकते.

गर्भधारणेचे तिमाही

गर्भाची वाढ आणि विकासाच्या विशिष्ट टप्प्यांनुसार गर्भधारणा तीन तिमाहींमध्ये विभागली जाते. 

पहिल्या तिमाहीत पहिल्या 12 आठवड्यांचा समावेश होतो. या काळात गर्भाचे सर्व अवयव तयार होतात. पहिल्या तिमाहीत बाळाची वाढ झपाट्याने होते. गर्भ त्यांचा मेंदू, पाठीचा कणा आणि अवयव विकसित करू लागतो.

दुसरा त्रैमासिक आठवडा 13 ते 28 आठवडा असतो. येथे अवयव आकाराने वाढू लागतात आणि त्यांचे वैशिष्ट्यपूर्ण आकार धारण करतात. अल्ट्रासाऊंडच्या मदतीने तुम्ही गर्भाच्या शरीरात कोणत्याही विकासात्मक विकृती तपासू शकता. चाचणीचे परिणाम बाळाचे लिंग देखील प्रकट करू शकतात परंतु हे लक्षात ठेवा की ते भारतात बेकायदेशीर आहे. तुम्हाला कदाचित तुमच्या बाळाच्या गर्भाशयाच्या आत हालचाल करणे, लाथ मारणे आणि ठोसा मारणे हे जाणवू लागेल जो सर्वात रोमांचक भाग आहे. काही स्त्रियांसाठी मळमळ सहसा थांबते, आणि ऊर्जेची पातळी बर्‍याचदा जास्त असते परंतु काही स्त्रियांना अजूनही काही अस्वस्थता जाणवू शकते. काही मातांना या काळात पाठदुखी, पायात पेटके किंवा बद्धकोष्ठता जाणवते.

तिसऱ्या (आठवडा 29 ते 40 व्या आठवड्यात) बाळाची वाढ आणि विकास वेगाने सुरू होतो. तुम्हाला अधिक थकवा जाणवू शकतो. त्यांची हाडे देखील तयार होतात. 33 व्या आठवड्यानंतर, गर्भ सामान्यतः जन्माच्या तयारीसाठी डोके खाली ठेवण्याच्या स्थितीत प्रवेश करेल.

गर्भधारणेची लक्षणे

ह्युमन कोरिओनिक गोनाडोट्रॉपिन (hCG) च्या पातळीचे मोजमाप करून गर्भधारणेचे टेस्ट केले जाते ज्याला गर्भधारणा संप्रेरक देखील म्हटले जाते. इम्प्लांटेशन केल्यावर त्याची निर्मिती होते. गर्भधारणेदरम्यान हार्मोनल बदलांसाठी hCG ची उच्च पातळी जबाबदार असते.

1. मासिक पाळी चुकली (Missed period):

मासिक पाळी चुकणे हे गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या आणि सर्वात सामान्य लक्षणांपैकी एक आहे. तरीही मासिक पाळी चुकली म्हणजे तुम्ही प्रेग्नेंट आहात असा अर्थ होत नाही, खासकरून जर तुमची सायकल अनियमित असेल. यूरीन टेस्ट करणे चांगले राहील.

2. डोकेदुखी आणि चक्कर येणे:

गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या काळात हे सामान्य आहेत. ते सहसा बदललेल्या हार्मोनच्या पातळीमुळे आणि रक्ताचे प्रमाण वाढल्यामुळे होतात.

3. निद्रानाश (Insomnia):

निद्रानाश हे गर्भधारणेचे आणखी एक सामान्य लक्षण आहे. तणाव, शारीरिक अस्वस्थता आणि हार्मोनल बदल ही कारणे कारणीभूत असू शकतात.

4. स्तनातील बदल:

स्तनातील बदल हे गर्भधारणेच्या पहिल्या लक्षणांपैकी एक आहे. तुमचे स्तन कोमल, सुजलेले, संवेदनशील आणि सामान्यतः जड किंवा भरलेले वाटू शकतात.

5. मॉर्निंग सिकनेस:

मॉर्निंग सिकनेस जसे की उलट्या हे एक सामान्य लक्षण आहे जे सहसा पहिल्या चार महिन्यांत दिसून येते. मॉर्निंग सिकनेस हे गर्भधारणेच्या सर्वात सामान्य लक्षणांपैकी एक आहे. गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या काळात वाढलेली हार्मोन्स हे मुख्य कारण आहे.

6. योनीतून स्त्राव (Vaginal Discharge):

योनीतून स्त्राव वाढणे हे गर्भधारणेच्या पहिल्या लक्षणांशी संबंधित आहे. गर्भधारणा झाल्यानंतर एक ते दोन आठवड्यांपर्यंत तुमचे डिस्चार्जचे उत्पादन वाढू शकते. गर्भधारणा सुरू असताना स्त्राव देखील वाढू शकतो.

7. थकवा:

गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या काळात जबरदस्त थकवा येणे सामान्य आहे. प्रोजेस्टेरॉनची पातळी वाढल्यामुळे असे होते.

8. तुमच्या हातात मुंग्या येणे (कार्पल टनल सिंड्रोम):

कार्पल टनेल सिंड्रोम – तुमच्या हातात मुंग्या येणे आणि सुन्न होणे – गर्भधारणेदरम्यान 60 टक्के स्त्रियांना प्रभावित करते.

9. डाग पडणे किंवा हलका रक्तस्त्राव होणे (Spotting):

हे ऐकून तुम्हाला आश्चर्य वाटेल की स्पॉटिंग किंवा हलका रक्तस्त्राव हे गर्भधारणेचे प्रारंभिक लक्षण असू शकते, परंतु सुमारे एक तृतीयांश स्त्रियांना याचा अनुभव येतो. डॉक्टरांचा असा विश्वास आहे की हे फलित अंडी गर्भाशयाच्या अस्तरात जोडते (किंवा रोपण) होते. याला अनेकदा इम्प्लांटेशन रक्तस्राव असे म्हणतात, हे मासिक पाळीच्या रक्तस्राव किंवा गर्भपातापेक्षा वेगळे असते.

10. तोंडात चव बदलणे:

अनेक स्त्रिया गरोदरपणात तोंडात धातूची चव आल्याची तक्रार करतात. इस्ट्रोजेन हार्मोन जबाबदार आहे. पहिल्या त्रैमासिकात एकूणच चवीतील बदल सामान्य आहे.

11. वासाची संवेदनशीलता:

स्त्रिया गरोदरपणात त्यांच्या सभोवतालच्या वासांबद्दल अधिक संवेदनशील किंवा प्रतिक्रियाशील होतात. आणि बर्‍याचदा, वासाची ही वाढलेली भावना पहिल्या तिमाहीत किंवा त्यानंतरही टिकून राहते आणि मळमळ यासारख्या इतर लक्षणांना कारणीभूत ठरते.

12. वजन वाढणे:

तुम्ही तुमच्या प्रग्नान्सीच्या पहिल्या काही महिन्यांत 1 ते 4 किलो वजन वाढण्याची अपेक्षा करू शकता. दुसऱ्या तिमाहीच्या सुरूवातीस तुम्ही तुमचे वाढलेले वजन पाहू शकता.

त्यांपैकी काहींना बरीच सुरुवातीची लक्षणे दिसू शकतात परंतु काहींना दिसणार नाहीत. तुम्ही घरगुती गर्भधारणा चाचणी घ्यावी किंवा डॉक्टरांशी संपर्क साधावा आणि जर तुम्हाला वाटत असेल की तुम्ही गरोदर आहात तर प्रयोगशाळेची चाचणी केली पाहिजे.

गर्भधारणेदरम्यान लक्षणे

1. गर्भधारणा-प्रेरित उच्च रक्तदाब:

काही स्त्रियांना गर्भधारणेदरम्यान उच्च रक्तदाब किंवा हाइपर्टेन्शन असू शकतो. कारणे अशी असू शकतात

• जास्त वजन किंवा लठ्ठ असणे.
• धुम्रपान.
• उच्च रक्तदाब.
• कौटुंबिक इतिहास ( family history of high BP and hypertension)

2. बद्धकोष्ठता (Constipation):

गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या काळात हार्मोनल बदलांमुळे तुमची पचनक्रिया मंदावते. परिणामी, तुम्हाला बद्धकोष्ठता होऊ शकते.

3. पेटके ( cramps):

तुमच्या गर्भाशयातील स्नायू ताणणे आणि विस्तारू लागतात. त्यामुळे तुम्हाला काही संवेदना जाणवू शकतात जी मासिक पाळीच्या क्रॅम्प्ससारखी दिसते.

4. पाठदुखी:

गर्भातील वाढत्या वजनासाठी हार्मोन्स आणि स्नायूंवरील ताण ही गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या काळात पाठदुखीची सर्वात मोठी कारणे आहेत. गर्भवती स्त्रिया त्यांच्या गर्भधारणेदरम्यान पाठदुखीची तक्रार करतात.

5. अशक्तपणा:

गरोदर महिलांना अशक्तपणा असण्याची शक्यता असते ज्यामुळे हलके डोके येणे आणि चक्कर येणे यासारखी लक्षणे दिसतात.

6. नैराश्य (Depression):

काही गरोदर महिलांना त्यांच्या गरोदरपणात नैराश्य येते जे ती अनुभवत असलेल्या जैविक आणि होर्मोनाल बदलांचा परिणाम आहे.

7. पुरळ (Acne):

एंड्रोजन संप्रेरकांच्या वाढीमुळे तुमची त्वचा तेलकट होऊ शकते. अनेक स्त्रियांना गर्भधारणेच्या सुरुवातीच्या काळात मुरुमे येतात.

8. छातीत जळजळ (Heartburn):

संप्रेरकातील बदलामुळे तुमचे पोट आणि अन्ननलिका यांच्यातील झडप सैल होऊ शकते. जेव्हा पोटातील ऍसिड बाहेर पडते तेव्हा यामुळे छातीत जळजळ होऊ शकते. आपण ऍसिड रिफ्लक्स देखील अनुभवू शकता.

9. हिप दुखणे:

गर्भधारणेदरम्यान हिप दुखणे सामान्य आहे आणि गर्भधारणा तिसऱ्या तिमाहीत प्रवेश करते तेव्हा वाढते. हिप दुखण्याची कारणे खालीलप्रमाणे आहेत-

• आपल्या अस्थिबंधनांवर दबाव (pressure on ligaments).
• कटिप्रदेश (sciatica).
• तुमच्या आसनात बदल (change in posture).
• वाढता गर्भाशय.

गरोदर व्यक्तीला यावेळी जाणवू शकणार्‍या अतिरिक्त लक्षणांमध्ये मूड बदलणे, भूक न लागणे किंवा काही खाद्यपदार्थांची लालसा, अपचन, पाय, घोट्या, बोटे आणि चेहरा यांना सूज येणे यांचा समावेश होतो. अचानक सूज येणे निश्चितपणे तपासले पाहिजे. जसजसे बाळ वाढत जाते तसतसे डायाफ्राम वर ढकलले जाते आणि छातीची पोकळी कमी होते परिणामी आईला थोडासा श्वास घेण्यास दम लागेल. झोप अस्वस्थ होते. 

मागील आठवड्यांतील समान लक्षणे या काळात चालू राहू शकतात. गरोदर व्यक्तीला पाठदुखीचा त्रास वाढू शकतो आणि आरामात आराम करणे अधिक कठीण होऊ शकते. मांड्या, पायांवर पेटके असतील. काहींना वरिकॉस वेन्सच्या समस्या असू शकतात. युरीनारी ब्लाडरवरील दाबामुळे ते अधिक वेळा लघवी करू शकतात (frequent urination).

तणाव आणि गर्भधारणा

गर्भधारणा हा आनंदाचा काळ आहे. अल्ट्रासाऊंड स्कॅन आणि चाचण्यांद्वारे गर्भाचा विकास पाहिला जाऊ शकतो. परंतु शरीरातील हे सर्व बदल तणावाचे कारण देखील असू शकतात. कुटुंब सुरू करणे, नवीन सदस्याचा परिचय हा सर्वात आनंदाचा प्रसंग आहे. परंतु गर्भधारणेमुळे अवांछित तणाव, पॅनीक अटॅक, अस्वस्थता देखील येते. हे आव्हानात्मक बनते कारण त्याचा तुमच्यावर भावनिक, जैविक आणि आर्थिक प्रभाव पडतो. तुम्हाला दडपल्यासारखे वाटू लागल्यास तुमच्या डॉक्टरांना मदतीसाठी विचारण्यास अजिबात संकोच करू नका.