पोटात डाव्या बाजूला दुखणे उपाय

पोटाच्या डाव्या बाजूला वेदना थोड्याशा अस्वस्थते पासून ते खूप तीव्र वेदनांपर्यंत होऊ शकतात. बहुतेक वेळा हे अपचनामुळे होते जे एका दिवसात बरे होऊ शकते परंतु काहीवेळा ते हर्निया किंवा किडनी स्टोन सारखे गंभीर असू शकते. वेदनांचे प्रकार आणि त्यामागील कारण ओळखणे महत्वाचे आहे जेणेकरून शक्य तितक्या लवकर योग्य उपचार होईल.

डाव्या पोटावर कोणते अवयव आहेत?

डाव्या बाजूच्या पोटदुखीचे अचूक निदान करण्यासाठी तुम्हाला डाव्या बाजूला कोणते अवयव आहेत हे माहित असणे आवश्यक आहे.

• वरचे डावे पोट: हे क्षेत्र पोट, प्लीहा, लिवरचा डावा भाग, पँक्रियाज आणि कोलनच्या डाव्या बाजूने व्यापलेला असतो. 
• खालच्या डाव्या ओटीपोट: खालच्या डाव्या ओटीपोटात डावा अंडाशय (स्त्रियांमध्ये), युरेटर, गर्भाशय (स्त्रियांमध्ये) आणि लहान आणि मोठे आतडे असतात.

डाव्या बाजूच्या पोटदुखीची सर्वात सामान्य कारणे.

डाव्या बाजूच्या पोटदुखीची अनेक कारणे आहेत. हे रोग, संसर्ग, दुखापत किंवा अपचनामुळे असू शकते. हे वेदनांचे स्थान आणि तिची तीव्रता यावर अवलंबून असते.

काही सर्वात सामान्य कारणे आहेत –

1. अपचन- पोटाच्या डाव्या बाजूला दुखणे अपचन, गॅसची समस्या, बद्धकोष्ठता किंवा अतिसार, अन्न विषबाधा किंवा ऍलर्जीमुळे होऊ शकते.
2. इन्फेक्शन किंवा जळजळ – जेव्हा पोट, पँक्रियाज, किडनी किंवा आतड्यांसारख्या अवयवांमध्ये काही प्रकारचे संक्रमण होते तेव्हा जळजळ किंवा वेदना होऊ शकते. 
3. सामान्य रोग – यामध्ये गॅस्ट्रोएन्टेरिटिस (पोटाचा फ्लू), पेप्टिक अल्सर रोग आणि क्रॉनिक ऍसिड रिफ्लक्स यांचा समावेश असू शकतो.

स्त्रियांमध्ये वेदना होण्याची सामान्य कारणे.

1. मासिक पाळीत पेटके (डिसमेनोरिया) – अनेक स्त्रियांना मासिक पाळीचा त्रास होतो. मासिक पाळीच्या आधी आणि पाळी दरम्यान पेटके येतात. ते खूप सामान्य आहे. परंतु जर तुम्हाला हालचाल करता येत नसेल किंवा नीट काम करता येत नसेल किंवा अचानक असह्य वेदना होत असतील तर तुम्ही डॉक्टरकडे जावे.

2. एंडोमेट्रिओसिस – मासिक पाळीपूर्वी गर्भाशयाला एक आतील लाईनिंग/ अस्तर असते जे नंतर रक्ताच्या रूपात वाहते. परंतु जेव्हा ही लाईनिंग / अस्तर गर्भाशयाच्या बाहेर वाढू लागते तेव्हा त्याला म्हणतात एंडोमेट्रिओसिस. एंडोमेट्रिओसिसची लक्षणे:

• मासिक पाळीच्या क्रॅम्पमध्ये वाढ
• खूप जास्त मासिक पाळीचा प्रवाह
• सेक्स सह वेदना
• वेदनादायक स्टूल किंवा युरीन
• मासिक पाळी दरम्यान स्पॉटिंग

3. ओवरियन सिस्ट- ओवरियन सिस्ट ही अंडाशयाच्या आत किंवा पृष्ठभागावर फ्लूइडने भरलेली थैली असते. काही सिस्ट गंभीर नसतात, ते काही महिन्यांत निघून जातात पण मोठ्या सिस्टमुळे अस्वस्थता येते. जर ते शरीराच्या आत फुटले तर वेदना आणि इंटर्नल ब्लिडिंग होते. गर्भाशयाच्या सिस्टचे लक्षणे-

• अचानक, तीव्र ओटीपोटात वेदना
• मासिक पाळीशिवाय रक्तस्त्राव
• ताप किंवा उलट्या सह वेदना
• थंड आणि चिकट त्वचा
• जलद श्वास घेणे 
• हलकेपणा, किंवा अशक्तपणा

4. ओवरियान टॉर्शन – जेव्हा सिस्ट आकाराने मोठ्या असतात तेव्हा ते शरीरातील अंडाशयाची (ovary) स्थिती बदलू शकतात. हा बदल अंडाशयाच्या वळणामुळे खूप वेदनादायक आहे आणि रक्तपुरवठा खंडित होते. फॅलोपियन ट्यूब देखील प्रभावित होऊ शकतात. हे सहसा गर्भधारणा किंवा ओव्हुलेशनला प्रोत्साहन देण्यासाठी हार्मोनल वापरासह असते. जर तुम्हाला उलट्या होऊन तुमच्या ओटीपोटात तीव्र वेदना होत असतील तर तुम्ही डॉक्टरकडे जावे. अनेकदा सर्जरी आवश्यक असते.

5. एक्टोपिक गर्भधारणा – जेव्हा फलित (fertilised) अंड्याचे रोपण सामान्यतः गर्भाशयात पोहोचण्यापूर्वी फॅलोपियन ट्यूबमध्ये होते, त्याला एक्टोपिक गर्भधारणा म्हणतात. लक्षणे असू शकतात-

• मळमळ आणि स्तन दुखणे
• योनीतून रक्तस्त्राव किंवा वॉटर डिस्चार्ज
• लघवी किंवा स्टूल सह अस्वस्थता
• खांदा, ओटीपोट, मान किंवा ओटीपोटात वेदना
• चुकलेली मासिक पाळी
• आणि जर ही गर्भधारणा गर्भाशयात फेल झाली तर खूप गंभीर स्थिती असते आणि फॅलोपियन ट्यूब ठीक करण्यासाठी त्वरित सर्जरी आवश्यक आहे.

फुटण्याची लक्षणे आहेत-

• आजारी किंवा चक्कर येणे
• बेहोश वाटणे
• खूप फिकट दिसणे

6. पेलविक इन्फ्लमटोरी रोग (PID) - पीआयडी हा स्त्री प्रजनन सिस्टिमचा इन्फेक्शन आहे जो सेक्शुअली ट्रांस्मिट्टेड डीसिज (एसटीआय) मुळे होतो, जसे की गोनोरिया, परंतु इतर प्रकारच्या संक्रमणांमुळे देखील पीआयडी होऊ शकतो. लक्षणे असू शकतात –

• सेक्स करताना वेदना किंवा रक्तस्त्राव
• लघवीसह जळजळ होणे
• ताप
• दुर्गंधीसह योनि स्राव
• पुरुषांमध्ये वेदनांची सामान्य कारणे

7. टेस्टिक्युलर टॉर्शन - जेव्हा टेस्टिकल फिरतो तेव्हा त्यामध्ये रक्त प्रवाह कमी होतो ज्यामुळे तीव्र वेदना आणि सूज येते. या टॉर्शनची वेगवेगळी कारणे आहेत. सामान्यतः जन्मानंतर आणि 12 ते 18 वयोगटातील पुरुषांमध्ये आढळते. काही लक्षणे समाविष्ट आहेत:

• अचानक, तीव्र स्क्रोटम वेदना आणि सूज
• वेदनादायक युरिन
• पोटदुखी
• मळमळ
• उलट्या होणे
• ताप

पोटाच्या डाव्या बाजूला वेदना होण्याची इतर कारणे.

1. स्वादुपिंडाचा दाह (pancreatitis): स्वादुपिंडाची जळजळ कोणत्याही औषधामुळे, इन्फेक्शनमुळे, शारीरिक विकृतीमुळे किंवा जास्त अल्कोहोलमुळे डाव्या वरच्या ओटीपोटात तीव्र वेदना होऊ शकते. 
2. स्प्लेनोमेगाली: इन्फेक्शन, लिव्हर रोग, रक्त विकार यामुळे प्लीहा (spleen) वाढतो. ओटीपोटाच्या डाव्या बाजूला वेदना किंवा अस्वस्थता येते.
3. जठराची सूज आणि पोटाचा कर्करोग: वरच्या ओटीपोटात वेदना आणि घट्टपणा येतो. जेवण करण्यापूर्वी किंवा नंतर पोटदुखी होऊ शकते. जर संसर्ग गंभीर असेल आणि दीर्घकाळ उपचार न केल्यास तो कर्करोग होऊ शकतो आणि अल्सर देखील होऊ शकतो.
4. किडनी इन्फेक्शन आणि स्टोन: जर तुम्हाला किडनीच्या ठिकाणी वेदना होत असतील, वारंवार यूरीन होत असेल आणि डिस्युरिया होत असेल, वेदना मांडीवर पसरत असेल तर तुम्हाला किडनीचा विकार होऊ शकतो. 
5. डायव्हर्टिक्युलायटिस: कोलनच्या भिंतींच्या बाजूने तयार होणाऱ्या लहान पाउचची जळजळ किंवा इन्फेक्शन.
6. हर्निया: जेव्हा तुम्हाला खालच्या ओटीपोटात असामान्य लंप किंवा फुगवटा जाणवतो तेव्हा त्याला हर्निया म्हणतात. लंप मांडीच्या भागात आढळल्यास त्याला इनग्विनल हर्निया म्हणतात. हे पुरुषांमध्ये सामान्य आहे.

डॉक्टरकडे कधी जायचे.

ओव्हर द काउंटर (OTC) औषधांच्या मदतीने वेदना कमी होत नसल्यास तुम्हाला डॉक्टरकडे जाणे आवश्यक आहे. जर तुम्हाला ताप, असह्य वेदना, वेदनांच्या ठिकाणी सूज आणि लालसरपणा, मळमळ, मल आणि लघवीमध्ये रक्त यांसारखी लक्षणे असतील तर तुम्ही डॉक्टरांना भेटणे आवश्यक आहे.

महिलांसाठी जर तुम्ही गर्भवती असाल किंवा गर्भधारणेचा प्रयत्न करत असाल तर तुम्हाला तीव्र वेदना किंवा इतर लक्षणांवर डॉक्टरांना भेटणे आवश्यक आहे. डॉक्टर टेस्ट सांगतील जसे की

1. पॅनक्रियाटिटिस टेस्ट
2. किडनी फंक्शन टेस्ट

घरी पोटदुखीचा उपचार कसा करावा.

उपचार वेदना प्रकार आणि स्थान यावर अवलंबून असते. तरीही तुम्ही काही उपाय करून पाहू शकता.

• ओटीसी औषधे आणि पेन किलर वेदना कमी करण्यास मदत करू शकतात.
• भरपूर पाणी आणि ज्यूस प्या जे पचनास मदत करेल आणि जळजळ कमी करेल.
• उपवास किंवा प्रतिबंधित आहार उपयुक्त ठरू शकतो.
• तुमच्या पोटावर गरम पाण्याची बाटली ठेवा.
• कॉफी, चहा आणि अल्कोहोल पिणे कमी करा.
• भरपूर आराम करा.
• कोमट तेलाने मसाज करा.