लंग्ज मधून ऑक्सिजन युक्त रक्त परत हृदयाकडे वाहते हे आता आपल्या सर्वांना माहीत आहे. आणि मग ते सर्व शरीरात पंप केले जाते. परंतु जेव्हा हृदयाकडे रक्ताचा प्रवाह कमी होतो किंवा अवरोधित होतो तेव्हा हृदयविकाराचा झटका नावाची एक धोकादायक परिस्थिती उद्भवते. ही समस्या आजकाल खूप सामान्य झालेली आहे. हे सहसा हृदय किंवा कोरोनरी धमन्यांमध्ये फॅट, कोलेस्टेरॉल आणि इतर पदार्थांच्या जमा होण्यामुळे होते. या deposits ला प्लेक्स म्हणतात आणि प्लेक तयार होण्याच्या प्रोसेसला एथेरोस्क्लेरोसिस म्हणतात. याला धमन्यांचे कडक होणे (hardening of arteries) असेही म्हणतात. पुष्कळ वेळा प्लेक फुटल्यावर गुठळ्या तयार होतात. ही गुठळी रक्तप्रवाहात अडथळा आणते. आणि परिणामी रक्त प्रवाहाच्या कमतरतेमुळे हृदयाच्या स्नायूंना नुकसान होते.

हृदयविकाराच्या झटक्याला मायोकार्डियल इन्फेक्शन देखील म्हणतात.

हे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे की कोणालाही हृदयविकाराचा झटका आला असेल तर त्वरित उपचार आवश्यक आहेत ज्याने मृत्यू टाळणे शक्य होते. तुम्हाला हृदयविकाराचा झटका येत आहे, असे वाटत असल्यास इमर्जन्सी मेडिकल मदतीला कॉल करा.

Ambulance ला कॉल करण्यासाठी इमर्जन्सी नंबर 102, 112 किंवा 108 आहे. प्रत्येकाला हा नंबर माहित असणे आवश्यक आहे आणि तो आपल्या मोबाईल फोनमध्ये सेव करा.

हृदयविकाराच्या झटक्याची लक्षणे: 

हृदयविकाराच्या झटक्याची लक्षणे प्रत्येक व्यक्तीनुसार बदलतात. काही लोकांमध्ये सौम्य लक्षणे असतात, काहींना गंभीर लक्षणे असू शकतात. हे देखील शक्य आहे की काही लोकांमध्ये कोणतीही लक्षणे नसतील.

हृदयविकाराच्या सामान्य लक्षणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

• छातीत दुखणे: प्रेशर, घट्टपणा (tightness), दाबणे किंवा दुखणे असे वाटते मुख्यतः छातीच्या मध्यभागी. ते जास्त काळ टिकू शकते. ते जाऊ शकते आणि नंतर परत येऊ शकते.
• इतर भागात अस्वस्थता: हार्ट अटॅक मध्ये वेदना छाती पासून ते खांदा, हात, पाठ, मान, जबडा, दात किंवा कधीकधी वरच्या पोटापर्यंत पसरू शकते.
• धाप लागणे किंवा श्वास घेतांना त्रास होणे: हे वेदनासह किंवा त्याशिवाय होऊ शकते.

इतर चिन्हे असू शकतात:

• कॉल्ड स्वेट
• छातीत जळजळ किंवा अपचन
• हलके डोके किंवा अचानक चक्कर येणे
• मळमळ
• थकवा

रिस्क फॅक्टर्स

हृदयविकाराच्या झटक्याला अनेक घटक जबाबदार असतात. ते खालीलप्रमाणे आहेत.

वय: साधारणपणे ४५ वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाचे पुरुष आणि ५५ आणि त्याहून अधिक वयाच्या स्त्रियांना हृदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता तरुणांपेक्षा जास्त असते.

तंबाखू: धूम्रपान केवळ कॅन्सरसाठीच नाही तर हृदयाच्या समस्यांनाही जबाबदार आहे. एकतर दीर्घकाळ धुम्रपान केल्याने किंवा सेकंडहँड धुराच्या संपर्कात राहिल्याने हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो.

उच्च रक्तदाब: उच्च रक्तदाबामुळे रक्तवाहिन्या खूप फोर्सने रक्त पंप करतात. अशा प्रकारे दबाव रक्तवाहिन्यांना नुकसान पोहोचवू शकतो. उच्च रक्तदाबासाठी जबाबदार असलेल्या इतर परिस्थिती म्हणजे लठ्ठपणा, उच्च कोलेस्टेरॉल किंवा मधुमेह आहे.

उच्च कोलेस्टेरॉल किंवा ट्रायग्लिसराइड्स: लो डेन्सिटि लिपोप्रोटीन (LDL) कोलेस्टेरॉलची उच्च पातळी किंवा खराब कोलेस्टेरॉल रक्तवाहिन्या अरुंद करतात, ज्यामुळे हृदयविकाराचा झटका येतो.

लठ्ठपणा: लठ्ठपणामुळे उच्च रक्तदाब, मधुमेह आणि ट्रायग्लिसराइड्स, वाईट कोलेस्टेरॉलची पातळी वाढते आणि चांगल्या कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी होते. परिणामी लठ्ठ व्यक्तींना हृदयविकाराचा झटका येण्याची शक्यता जास्त असते.

मधुमेह: रक्तातील साखरेची उच्च पातळी हृदयविकाराचा धोका वाढवते.

कौटुंबिक इतिहास: जर तुमच्या कुटुंबातील सदस्य जसे की भाऊ, बहीण, पालक किंवा आजी आजोबा यांना लवकर हृदयविकाराचा झटका आला असेल तर तुम्हाला जास्त धोका असण्याची शक्यता आहे.

पुरेसा व्यायाम नाही: शारीरिक हालचालींचा अभाव हृदयविकाराच्या उच्च जोखमीशी जोडला जातो. नियमित व्यायामामुळे हृदयाचे आरोग्य सुधारते.

अस्वास्थ्यकर आहार: बहुतेक पॅक केलेले अन्न प्रिझर्व्हेटिव्ह्जमुळे साठवले जाते आणि ताजे ठेवले जाते जे केवळ कर्करोगच नाही तर हृदयावर देखील परिणाम करतात. या आहारांमध्ये शुगर, अॅनिमल फॅट, प्रक्रिया केलेले पदार्थ, ट्रान्स फॅट्स आणि मीठ जास्त असल्याने ते हृदयविकाराचा धोका वाढवतात. फळे, भाज्या, फायबर आणि हेल्दी ऑइल यांसारखे निरोगी अन्न बीपी, शुगर , कोलेस्ट्रॉल नियंत्रणात ठेवते जे हृदय निरोगी ठेवण्यास मदत करते.

तणाव: खूप जास्त भावनिक ताण जसे की राग आणि चिंता देखील हृदयविकाराचा धोका वाढवू शकतात.

Illegal ड्रग्सचा वापर: कोकेन आणि ॲम्फेटामाइन्स सारखी औषधे उत्तेजक म्हणून काम करतात. ते कोरोनरी धमनी उबळ ट्रिगर करू शकतात ज्यामुळे हृदयविकाराचा झटका येऊ शकतो.

स्वयंप्रतिकार स्थिती: संधिवात किंवा ल्युपस सारखी स्थिती असल्यास हृदयविकाराचा धोका वाढू शकतो.

एथेरोस्क्लेरोसिस कालांतराने विकसित होते. जोपर्यंत मोठे नुकसान होत नाही तोपर्यंत कोणतीही लक्षणे दिसत नाहीत. म्हणूनच तुम्ही तुमच्या हृदयाच्या आरोग्याकडे नेहमी लक्ष दिले पाहिजे. तुम्हाला कधी छातीत अचानक दुखत असेल किंवा कोणतीही लक्षणे अचानक जाणवत असतील, तर वेळ वया घालू नका आणि त्याला काही सामान्य समस्या समजू नका . आपण ते तपासले पाहिजे. हृदयाचे आरोग्य जाणून घेण्यासाठी काही चाचण्या आहेत.

1. हार्ट डे स्पेशल 
2. Cardiac प्रोफाइल
3. Thrombin टाईम टेस्ट 

हृदयविकाराचा झटका कसा टाळू शकतो.

हृदयविकाराचा झटका टाळण्यासाठी किंवा तुम्हाला आधी आला असेल तर पुन्हा येऊ नये या साठी तुम्ही करू शकता अशा अनेक गोष्टी आहेत. हृदयविकाराचा झटका टाळण्यासाठी-

• पहिली गोष्ट म्हणजे धूम्रपान आणि मद्यपान टाळणे.
• सॅल्मन, फ्लेक्ससीड, बदाम यासारखे ओमेगा ३ समृद्ध असलेले अन्न खा.
• ताजी फळे आणि भाज्या खा.
• स्वयंपाक किंवा सॅलड ड्रेसिंगसाठी हेंलथी ऑइल्स वापरा.
• प्रक्रिया केलेले अन्न टाळा.
• तुमच्या कोलेस्टेरॉलची पातळी कायम ठेवा.
• उच्च रक्तदाब नियंत्रित करणे महत्वाचे आहे. कमी मीठ असलेले अन्न खा.
• तुमचा BMI नेहमी तपासा, हेंलथी वजन ठेवा.
• शारीरिक व्यायाम आणि हालचाली अत्यंत आवश्यक आहेत. रोज किमान अर्धा तास व्यायामासाठी द्या.
• CPR योग्यरित्या शिका जेणेकरुन तुम्ही इतरांना जेव्हा गरज असेल तेव्हा त्यांना मदत करू शकाल, तसेच तुम्हाला जेव्हा मदतीची आवश्यकता असेल तेव्हा तुम्ही इतरांना सांगू शकाल.